DÒNG TIỂU ĐỆ THÁNH GIOAN TẨY GIẢ
TIỂU SỬ CHA SÁNG LẬP,
LINH MỤC VINH-SƠN LEBBE (1877-1940)
Cha Vinh-sơn Lebbe sinh năm 1877 tại Ghent, nước Bỉ. Ngay từ buổi thiếu thời, Ngài đã mơ ước trở thành một nhà truyền giáo ở Trung Hoa. Năm mười tám tuổi, Ngài nhập dòng thánh Vinh-sơn. Đến năm 1901, giấc mơ của Ngài đã trở thành hiện thực khi Đức Cha Favier cho Ngài tháp tùng sang Trung Quốc. Để dễ hòa nhập với dân địa phương, Ngài đổi tên thành Lôi Minh Viễn (nghĩa là "tiếng sấm vang dội miền xa"), một tên đầy tính tượng trưng. Một năm sau, Ngài thụ phong Linh Mục tại Bắc Kinh và bắt đầu triển khai công việc truyền giáo tại khu vực Bình Tân. Ngài đối xử rất chân thành và có nhiều cảm tình với dân địa phương, hoàn toàn đồng hóa với họ về lối sống và văn hóa. Ngài lập ra tờ "Ích Thế Báo" - tờ nhật báo Công giáo đầu tiên tại Trung Quốc. Ngài còn vận động các phong trào công giáo tiến hành và nhất mực chủ trương thành lập Giáo Hội Địa Phương cho Trung Quốc.
Năm 1920, Cha Lebbe sang Châu Âu phục vụ các du học sinh Trung Quốc. Công việc phát triển rất tốt đẹp, có đến trên 500 sinh viên du học nhận được sự giúp đỡ của Ngài. Năm 1926, Ngài được tham dự Thánh lễ thụ phong Giám mục của sáu Linh Mục bản địa Trung Quốc đầu tiên tại Rôma, với ghế ngồi danh dự. Trong Thánh lễ phong chức Giám mục này, cha Vinh-sơn đã được mời ngồi vào ghế danh dự, vì ngài là người đã có công thỉnh nguyện Đức Giáo hang cho Giáo Hội Trung Hoa có được các Giám mục người bản xứ, và đã được Đức Giáo hoàng chấp thuận. Thế là Giáo hội Trung quốc đã có được những vị Chủ Chăn người bản xứ kể từ đó, nhờ sự can thiệp của cha Lebbe.
Năm 1927, sau khi về lại Trung Quốc từ Âu châu, Cha Lebbe ra sức hoán cải người Trung Hoa. Ngài thành lập bốn Hội: Hội Phụ Tá Truyền Giáo (SAM), Hội Phụ Nữ Trợ Tá Truyền Giáo Quốc Tế (AFI), Hội Dòng Tiểu Đệ Thánh Gioan Tẩy Giả (CSJB) và Hội Dòng Tiểu Muội Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu (CST).
Trong thời kỳ Trung Quốc kháng chiến chống Nhật, Cha Lebbe dẫn đầu một đội cứu thương ra tiền tuyến phục vụ những binh sĩ bị thương, được chính phủ hết lời khen ngợi.
Ngày 24 tháng 6 năm 1940, ngày lễ sinh nhật Thánh Gioan Tẩy Giả, Cha Lebbe qua đời tại Trọng Khánh, tỉnh Tứ Xuyên, giữa bao nỗi thương tiếc của mọi người. Ngày hôm ấy, Chính phủ Trung Hoa ra lệnh treo cờ rũ trong toàn quốcvà tặng cho Cha Lebbe danh hiệu "Liệt sĩ trung thành của Đất nước". Cha Lebbe trở thành vị thừa sai đầu tiên được toàn dân Trung Quốc ngưỡng mộ như m ột vị anh hùng dân tộc. Đức Cố Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận đã viết về Cha Lebbe trong tác phẩm "Những Người Lữ Hành Trên Đường Hy Vọng"(trang 300-303) của Ngài như sau:
Hóa nên người Trung Hoa để chinh phục người Trung Hoa
Thật vậy, tuy là người Bỉ, cha Vinh-sơn Lebbe đã tự nguyện rời bỏ quê cha đất tổ và Âu châu thân yêu, đi Trung quốc dấn thân làm việc truyền giáo. Khi bắt tay và việc trong nhiều năm tháng, ngài phải đối diện rất nhiều khó khăn thử thách. Ngài đã phải thao thức, suy tư và cầu nguyện rất nhiều: Làm thế để có thể dấn thân truyền giáo và phục vụ xã hội Trung Hoa cho đắc lực. Thế rồi, dưới ánh sáng soi dẫn của Chúa, ngài đã đón nhận được câu trả lời: Muốn đếnvới người Trung Hoa phải trở nên người Trung Hoa thực sự.
Cha Vincent Lebbe đã miệt mài dấn thân theo đường hướng ấy, từ lối cắt tóc, để râu, ăn mặc cho đến cách suy tư, cử hành phụng vụ,giảng dạy giáo lý.
Đặc biệt, ngài đã xin được nhập tịch vào đất nước Trung Hoa, và đã lấy tên tiếng Hoa là Lôi Minh Viễn. Tất cả mọi việc ngài làm đều nhắm đến một mục tiêu là làm sao để vừa phù hợp với tâm hồn, tâm tính của người Trung Hoa, vừa bảo tồn căn nguyên bản chất Kitô giáo. Và trong tinh thần ấy, ngàiđã thành lập một Hội Dòng lấy tên "Anh em hèn mọn của Thánh Gioan Tẩy Giả" để vận dụng cách sáng tạo nếp sống khổ tu vào hoàn cảnh cụ thể của xã hội và tâm hồn người Trung Hoa, cũng như áp dụng nguyên tắc truyền giáo của ngài.
Khi đó, tại Bỉ quốc, quê hương của ngài, có rất nhiều người sùng mộ tinh thần đó của ngài. Họ đã lập nên một Tu hội Truyền giáo cho các linh mục viết tắt là SSH (Societé Hội trợ tá của các xứ truyền giáo). Họ cũng lậpthêm một Tu hội cho nữ giới viết tắt là AFI (Association de les Femmes Internationales – Hội Phụ Nữ trợ tá quốc tế).
Tinh thần cốt yếu của cha Lebbe
Đó là không đi theo phương thức cũ: Khi đến một quốc gia, nhận trách
nhiệm coi sóc một giáo phận hoặc một giáo xứ, đứng đầu hàng giáo sĩ địa
phương... Nhưng Cha Lebbe áp dụng một phương thức mới, đó là, khi đến một
quốc gia, một giáo phận do hàng giáo phẩm bản xứ quản trị và làm những người
trợ tá phục vụ dưới quyền họ, cho dù họ kém khả năng hơn mình. Đối với những
năm đầu của thế kỷ XX, chủ trương như thế còn rất là mới mẻ, độc đáo, có tính
cách mạng. Vì trước đây, tại các xứ truyền giáo, hầu như chẳng có một vị Giám
mục bản xứ nào, huống chi là sự kiện các linh mục thừa sai đi làm trợtá cho hàng
giáo sĩ bản xứ. Tư tưởng mới mẻ đó của Cha Lebbe quả là táo bạo!
Việc làm sau đây của ngài còn táo bạo hơn nữa: Trong một chuyến trởvề
công tác ở Âu châu, cha Lebbe đã sang Roma xin yết kiến Đức Thánh Cha Piô XI,
vị Giáo Hoàng được mệnh danh là "Giáo hoàng của Công giáo Tiến hành"và
"Giáo Hoàng của truyền giáo". Trong buổi triều yết, ngài đã trình bày với Đức
Piô XI:
- Con xin Đức Thánh Cha đặt các Giám mục bản xứ cho người Trung
quốc.
Đức Thánh Cha vui vẻ trả lời:
- Đó là điều Cha rất mong muốn. Nhưng con thấy hàng Giáo phẩm
Trung quốc hiện nay có đủ khả năng nhận trách nhiệm lãnh đạo các Giáo
phận không ?
- Thưa Đức Thánh Cha, con tin chắc là có. Với ơn Chúa, họ sẽ chutoàn
tốt trách nhiệm... Con thấy Toà Thánh cần trao trách nhiệm cho hàng giáo sĩ
bản xứ càng sớm càng tốt.
Đức Thánh Cha hỏi ngay:
- Con có biết rõ linh mục Trung quốc nào xứng đáng được tấn phong
làm Giám mục không ?
- Thưa Đức Thánh Cha có !
- Biên tên cho cha ngay đi.
Cha Lebbe liền lấy giấy bút ra, viết ngay liền một danh sách gồm tên 10 linh
mục Trung quốc và đệ trình lên Đức Thánh Cha.
-Tốt lắm ! Cha sẽ xúc tiến ngay việc này.
Thật là một bất ngờ ngoài sức tưởng tượng. Cha Lebbe ra về, tâm hồn cảm
động hân hoan. Đức Piô XI quả là một vị Giáo Hoàng đầy nhiệt tình và sáng suốt!
Ngày lễ Chúa Kitô Vua, 28.10.1926, chính Đức Piô XI chủ sự phong chức
cho 6 Giám mục Trung quốc đầu tiên tại đền thờ Thánh Phêrô, trong số đó hầu
hết đều nằm trong danh sách của cha Lebbe đề nghị. Lúc ấy tại một góc đền thờ,
người ta thấy cha Lebbe quỳ gối âm thầm cảm tạ Chúa, vì Chúa đã cho ngài
chứng kiến tận mắt điều ngài mong ước bấy lâu nay. Sau Thánh lễ, Đức Piô XI
tiếp các Tân Giám mục Trung quốc tại phòng khách, tặng cho mỗi vị một chiếc
đồng hồ quả lắc và truyền cho các ngài trước khi về nước, hãy đi khắp Âu châu
để cho mọi người thấy được hàng Giám mục bản xứ của Giáo Hội Trung quốc.
Thế rồi, tiếp sau các Giám mục Trung quốc, ngày 30.10.1928, Đức Piô XI cũng
tự tay phong chức cho vị Giám mục Nhật Bản tiên khởi địa phận Nagasaki, rồi
các Giám mục Ấn Độ, Indonêsia... Theo đà đó, ngày 11.6.1933, cha Gioan
Baotixita Nguyễn Bá Tòng cũng được chính tay Đức Piô XI tấn phong làm Giám
mục Việt Nam tiên khởi.
Sau những tháng năm miệt mài dấn thân phục vụ cho công cuộc truyền
giáo, đau khổ có, bị chỉ trích có, cha Vincent Lebbe đã nằm xuống (1940). Dân
tộc Trung quốc coi ngài như một vị anh hùng dân tộc. Hội Thánh coi ngài như vị
tiền phong của những công cuộc truyền giáo hiện đại. Thi thể ngài được chôn vùi
ngay tại lòng đất Trung Hoa, để lại tấm gương sáng ngời cho các tín hữu qua mọi
thời đại.